Annemiek Hartman (Servicebureau Jeugdhulp Haaglanden) en Jan Smid (Gemeente Den Haag) vervullen een accounthoudende rol voor de Gecertificeerde Instellingen (GI’s) in regio Haaglanden. Sinds 2020 werken zij gezamenlijk met drie regio’s (Haaglanden, Midden Holland en Holland Rijnland) aan een verbeterplan voor de jeugdbescherming bij GI’s. In 2022 voegt Zuid Holland Zuid zich als vierde regio toe. In dit interview vertellen Annemiek en Jan over de belangrijkste punten uit het verbeterplan.
Annemiek: "Na de publicatie van het rapport van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in november 2019, waaruit bleek dat kwetsbare kinderen in Nederland onvoldoende beschermd zijn, zijn wij de samenwerking met de GI’s in onze regio’s gaan intensiveren. Gezamenlijk met drie van onze regio’s hebben we een verbeterplan opgesteld om de jeugdbescherming te verbeteren, en dan met name gericht op de kwaliteit. Resultaten uit het verbeterplan zijn bijvoorbeeld het harmoniseren van tarieven, het harmoniseren van verantwoordingseisen en het opstellen van een maximale workload-norm per hulpverlener."
Jan: "In dit harmoniseringsproces hebben we met onze regio’s al een aantal stappen gezet. Kijken we naar de bureaucratische belemmeringen rondom de werkprocessen bij de GI’s, dan zit daar nog een uitdaging. Met de GI’s zijn we in kaart aan het brengen welke processen de grootste knelpunten vormen en hoe we deze belemmeringen kunnen verminderen."
Verantwoordingseisen
Annemiek: "Een belangrijk uitgangspunt van het verbeterplan is om werkprocessen beter op elkaar te laten aansluiten of, daar waar mogelijk, samen te voegen. Ten aanzien van de jaarverantwoording hebben we bijvoorbeeld de verantwoordingseisen per regio naast elkaar gelegd en meer op elkaar afgestemd. Er hoeft bijvoorbeeld nu nog maar één accountantsverklaring te worden afgegeven voor alle vier de regio’s. Dat scheelt aanzienlijk in tijd en kosten."
Caseload-norm
Annemiek: "Elke jeugdbeschermer heeft een bepaald aantal casussen in zijn of haar portefeuille, dit noemen we de caseload-norm. In het verbeterplan is deze caseload-norm naar beneden aangepast naar het niveau van voor de transitie met als doel de kwaliteit van de hulpverlening te verbeteren. Concreet betekent dit een financiële impuls voor het aannemen van meer personeel, want er is meer personeel nodig voor hetzelfde aantal kinderen."
"Voor sommige GI’s lijkt het bijna op de bekende circusact om al die schoteltjes omhoog te houden, terwijl ze aan de lat staan om heel belangrijk werk te doen met betrekking tot de borging van de veiligheid van kinderen en gezinnen."
Personeel
Annemiek: "De krapte op de arbeidsmarkt en uitstroom van personeel is ook opgenomen in het verbeterplan. Dit komt inderdaad overeen met een van de knelpunten uit het Verdiepingsonderzoek van de Jeugdautoriteit. Deze problematiek geldt natuurlijk voor de hele jeugdzorg. Er is sprake van een beperkte instroom van personeel, mede veroorzaakt door de huidige negatieve publiciteit rondom de jeugdzorg. Daarnaast zorgt de hoge werkdruk voor een hoog ziekteverzuim en een uitstroom van mensen die niet meer in de zorg willen werken. Met de regio’s kijken we hoe we dit gezamenlijk kunnen aanpakken en welke initiatieven en samenwerkingen we hiervoor kunnen opstarten. Voor sommige GI’s lijkt het bijna op de bekende circusact om al die schoteltjes omhoog te houden, terwijl ze aan de lat staan om heel belangrijk werk te doen met betrekking tot de borging van de veiligheid van kinderen en gezinnen."
Weerstandsvermogen
Annemiek: "Kijken we naar het aspect continuïteit in het verbeterplan, dan gaat een deel ook over financiën. Voor het opbouwen van een gezond weerstandsvermogen ontvangen de GI’s in onze regio’s een mark-up van 2% op de tarieven. Een gezond weerstandsvermogen biedt de GI’s de kans om onverwachte schommelingen in inkomsten en uitgaven en andere economische risico’s te ondervangen."
Tarieven
Jan: "De acties uit het verbeterplan hebben een kwaliteitsslag in de jeugdbescherming als hoofddoel. Het heeft echter wel een enorme weerslag op de tarieven, want hoe lager de caseload per jeugdbeschermer hoe meer personeel er nodig is om het totaal aan casussen te verdelen. Ook het creëren van een werkkapitaal in combinatie met een 2% weerstandsvermogen moet worden doorberekend in de tarieven. Desalniettemin denken wij dat er ook besparingen mogelijk zijn door bepaalde eisen en werkprocessen in de regio’s te harmoniseren. In de vier regio’s hoeven dan niet meer vier verschillende processen te lopen, waardoor er weer kan worden bespaard in tijd en aan kosten voor bijvoorbeeld administratie, een accountant en protocollen."
"De GI’s hebben in het hier en nu een perspectief nodig en ik denk dat ze dat gegeven moet worden."
"In relatie tot tarieven is er in het jeugdhulpstelsel een discussie gaande over het invoeren van een landelijke uniforme norm. Als tegenargument worden regionale verschillen ingebracht. Te denken valt aan een landelijk tarief binnen een bandbreedte, want het is onlogisch dat dit er niet is voor de uitvoering van zo’n belangrijke wettelijke taak. De problemen zijn groot binnen de jeugdbescherming en weliswaar is er een toekomstscenario waarin veel van de knelpunten in de gehele keten worden geadresseerd. De invoering van het toekomstscenario zal echter nog jaren duren. De GI’s hebben in het hier en nu een perspectief nodig en ik denk dat ze dat gegeven moet worden."
Marktwerking
Annemiek: "De GI’s voeren landelijke wettelijke taken uit met betrekking tot jeugdbescherming en jeugdreclassering. Kinderen worden hier toegewezen door de rechter en dat maakt het wezenlijk anders dan reguliere jeugdhulp. GI’s zijn daarmee, volgens mijn persoonlijke mening, veel meer een verlengde van de overheid dan bijvoorbeeld jeugdhulpaanbieders. Voor de GI’s draagt marktwerking ook nauwelijks bij aan de goede methodiek om voor de beste kwalitatieve jeugdhulp tegen het meest faire tarief te zorgen. In het gezamenlijke overleg met de vier regio’s willen we andere bekostigingsmogelijkheden voor de GI’s gaan onderzoeken. Denk bijvoorbeeld ook aan subsidieregelingen. Deze problematiek pakken we dan wederom met onze vier regio’s op, terwijl dit voor de GI’s natuurlijk een landelijk probleem is."
Jan: "Vaak wordt er gepleit voor marktwerking bij de GI’s: door het proces van aanbesteding ontstaan dan reële en scherpe tarieven. Er is ook veel voor te zeggen om de GI’s als een basisvoorziening te zien in het huidige stelsel van jeugdbescherming graag met een bekostigingsmodel dat daarbij past. Dat maakt dat je kunt sturen op aspecten als kwaliteit, samenwerking met ketenpartners en transformatie."
