Samenwerking en uniformiteit

(Boven)regionale samenwerking

“Ik geloof dat je alleen verder komt als je veel regionaal en bovenregionaal organiseert. Het is niet werkbaar om in één gemeente met 200 aanbieders samen te werken aan gemeenschappelijke doelen, het is dan ieder voor zich. Ik ben weleens jaloers op de aanbieders van zorg in het kader van de Zorgverzekeringswet. Daar wordt gewerkt met vijfjarige contracten, waarin samen doelen worden afgesproken. Dat is zoveel beter dan het vogelvrij stelsel waarin we nu zitten. Maak de spelregels landelijk uniform, pas dan kunnen jeugdhulpaanbieders echt geselecteerd worden op kwaliteit.”

Transformatie

“Met de verschuiving van jeugdzorg naar gemeenten zijn we in een paar jaar tijd van 600 naar 6000 aanbieders gegaan. Er zijn nieuwe partijen opgestaan omdat er iets te halen is. Je kunt het ze niet kwalijk nemen, maar Parlan wil niet groeien omdat er ruimte in de markt is. Sterker nog, het zou het mooiste zijn als we niet meer nodig zijn. Die houding zie je ook terug in hoe we het aantal plaatsen voor JeugdzorgPlus in Noord-Holland sterk hebben teruggebracht.

“Wil je echt transformeren, dan moet je risico’s aangaan. Zo gaat het ook in het bedrijfsleven. Maar de ruimte voor risico’s is er nu niet, bestuurlijk noch financieel. Parlan heeft in 2022 een negatief jaar gedraaid, voor 2023 ligt er ook een negatieve begroting. De duur van onze contracten is voor een deel nog heel kort, de indexering van tarieven is niet vastgelegd, de complexiteit in contracten is hoog en verschilt van regio tot regio. Zelfs bij een nulbegroting moeten we te grote risico’s nemen.”

Toekomst van het stelsel

“Er zijn helaas meer aanbieders die niet uit de rode cijfers komen. Het gaat niet goed met de jeugdzorg, de krant staat er al jaren bol van. Hoe krijg je het stelsel duurzaam gezond, in plaats van steeds gaten dicht te lopen? Ik lees dat ook terug in de publicaties van de Jeugdautoriteit: we zitten in een stelselprobleem. Ik vraag me af of de langverwachte Hervormingsagenda Jeugd daar een oplossing voor heeft. Het enige waar de hervormingsagenda over gaat is geld, geen plannen. Ik denk dat geld en inhoud hand in hand moeten gaan. We spenderen in Nederland honderd miljard per jaar aan zorg, waarvan grofweg vijf miljard aan jeugdzorg. Voor 5% van de kosten houden we meer dan 42 systemen en ontelbare contractstandaarden in stand, terwijl die andere 95% met een paar systemen af kan. Een groot deel van het jeugdzorgbudget gaat daardoor naar het systeem, in plaats van naar de zorg. De jeugdzorg moet versimpeld worden, zodat we meer geld kunnen besteden aan het contact tussen professionals en jongeren en gezinnen die hulp nodig hebben.”

Personeelsproblemen

“In de jeugdzorg is het ziekteverzuim hoog, Parlan is daarop geen uitzondering. Voor een deel komt dat door de coronapandemie; iedereen heeft op zijn tenen gelopen, zowel op het werk als privé. Tijdens Covid-19 zijn we van 5% naar 9% ziekteverzuim gegaan. Maar de mensen zijn ook moe van de complexiteit van het zorgsysteem. Omdat we elke euro om moeten draaien, kijken we van bovenaf naar productiviteitscijfers. Doe je dat te veel, dan demotiveer je de professionals in de praktijk. Bovendien zijn de berichten over de jeugdzorg doorlopend negatief. De sfeer tussen mensen en in teams is goed, maar men ervaart een grote druk van buiten.

“Er vertrekken op dit moment veel professionals uit de jeugdzorg, en er zijn nog meer die erover nadenken. We moeten in de jeugdzorg beter voor onze mensen zorgen! Deze mensen willen mooie dingen doen, anderen helpen en daar eerlijk voor beloond worden. Geloof maar dat mensen graag aan de slag willen in de jeugdzorg als wij het systeem minder complex maken.”

De Jeugdautoriteit

“Parlan heeft een paar keer actief te maken gehad met de Jeugdautoriteit. De eerste keer was er een liquiditeitsprobleem; er zat veel kapitaal in de pijpleiding, toen is er snel gehandeld en samen hebben we dat onder controle gekregen. De tweede keer was bij een aanbestedingsbeslissing van JeugdzorgPlus in Noord-Holland-Noord. Opeens werd er gestopt met JeugdzorgPlus, en Parlan had een structuur staan ter waarde van vele miljoenen. De marges in de jeugdzorg zijn te klein om dat soort risico’s te dekken. Er viel een groot financieel gat met stevige consequenties. De tussenkomst van de Jeugdautoriteit heeft geholpen om met alle verschillende partijen aan tafel het proces goed te doorlopen. Het Draaiboek Continuïteit Jeugdhulp was daar heel belangrijk bij. Misschien dat de gemeenten toen nog weleens hebben gedacht: hoe kom ik van de Jeugdautoriteit af? Maar wij waren er erg blij mee.

“Het samengaan van de Jeugdautoriteit en de Nederlandse Zorgautoriteit lijkt mij een goed idee. Neem bijvoorbeeld het recente NZa-advies om tarieven voor zorg in het kader van de Zorgverzekeringswet te herzien vanwege de hoge inflatie. Daaraan zie je hoe belangrijk het is dat er een onafhankelijke partij is die alle partijen aanspreekt op hun verantwoordelijkheid. Een beweging van advies naar toezicht lijkt mij dan niet onlogisch. Soms wordt er gedacht dat we met meer toezicht vrijheid wegnemen bij aanbieders en gemeenten. Maar toezicht kan ook vrijheid betekenen, de vrijheid om binnen de kaders van contracten en standaarden op de inhoud van de zorg te kunnen sturen.”

Lees verder:

• Nicolette Kroon was projectleider bij de casus Levvel5 namens de gemeente Amsterdam;
• Mariënne Verhoef, bestuurder van Levvel, over de impact van COVID-19 op jeugdhulp;
• Bas Timman (Jeugdformaat) over de rol van de Jeugdautoriteit in het stelsel.